Cittaslow Gökçeada

“Çorak topraklarda bereket” tanrısı olarak adlandırılan Imbrasos’un bolluk diyarı olarak bilinen İmroz, bugünkü adıyla Gökçeada, Homeros’un İlyada destanında deniz tanrısı Poseidon’un adası olarak geçer.

Gökçeada’nın iskan tarihinin ne kadar eskiye gittiğine dair kesin bilgiler bulunmamaktadır. Adanın önceleri müstakil bir idare ile yönetilirken sonradan MÖ.500’lerde Atina şehir devletine, bir asır sonra da Delos birliğine katıldığı ifade edilir. Roma hakimiyeti sonrası Bizans idaresi altına girmiş, Latin istilası sırasında da Latinler’in eline geçmiştir. Bu hakimiyetin sona erişiyle yeniden Bizans topraklarına katılan ada, giderek Venedik ve Cenevizliler’in dikkatini çekmeye başlamıştır. Ege ve Karadeniz’de ticari faaliyetleri artın bu devletler, stratejik önemi bulunan adayı hakimiyetleri altına almaya çalışmışlardır.

Ada, 1456 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlığı İmparatorluğu topraklarına katılmıştır. 466 yıl Osmanlı idaresinde kalan Gökçeada’da Türk ve Rum vatandaşlar huzur içerisinde yaşamışlar. Dinlerini, örf, adet ve geleneklerini sınırsız kullanmışlardır.Kanuni Sultan Süleyman döneminde vakıf haline getirilen Gökçeada, Balkan Harbi sırasında İtalyanlar’ın, 1. Dünya Savaşı sırasında İngilizlerin, kısa bir süre de Yunanistan’ın egemenliğine geçmiştir. Lozan Antlaşması neticesinde 22 Eylül 1923’te Türkiye Cumhuriyeti topraklarına fiilen katılmıştır. Bu tarih Gökçeada’nın kurtuluşu olarak kutlanır. 1970 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile İmroz olan adanın ismi Gökçeada olarak değiştirilmiştir.

Tarihi Rum Köyleri

Gök­çea­da’nın Rum köy­le­ri yüz­yıl­lar ön­ce­si­ne da­ya­nan yer­le­şim yer­le­ri. Gök­çea­da’yı tam an­la­mıy­la his­set­mek için mut­la­ka ge­zil­me­si ge­re­ken, nos­tal­jik ha­va­la­rıy­la görülmeye değer mekanlar. Bademli, Zeytinli, Tepeköy ve Dereköy kentsel sit alanı ilan edilerek koruma altına alınan köyler. Köy­ler, za­ma­nın­da kor­san sal­dı­rı­la­rın­dan ko­run­mak için yük­sek te­pe­le­re ve de­niz­den uzak böl­ge­le­re ku­rul­duğundan yük­sek ko­num­la­rın­dan do­la­yı etkileyici manzaraları vardır.
Köy­le­rin ço­ğu taş kap­lı yol­ları, kah­ve­leri, ki­li­se­leri ve ça­ma­şır­ha­ne­leriyle özel­lik­le fo­toğ­raf­se­ver­leri cezbedecek özelliklere sahip. Köy­le­rin ara so­kak­la­rın­da do­laş­tık­ça birçok hoş de­tay­ ya­ka­la­mak müm­kün.

Tuz Gölü

Gökçeada’ya ilkbaharda gelenler Aydıncık sahili yakınındaki Tuz Gölü’nü görmeyi ihmal etmemelidir. Burası flamingoların göç yolu üzerinde olduğundan baharda bu nadide kuşları izlemeye kuş gözlemcileri gelmektedir.
Yazın buharlaşan gölün üstü beyaz tuz tabakasıyla kaplanır. Gölden çıkan siyah çamur bazı hastalıklara iyi geldiği düşünülerek ziyaretçiler tarafından vücuda sürülmektedir.

Ada Koyları

Adada denize girilebilecek koylar Gizli Liman, Yıldızkoy, Aydıncık Koyu, Güzelcekoy, Kapıkaya, Laz Koyu, Mavi Koy ve Yuvalı’dır. Türkiye’nin en batısında yer alan Avlaka Burnu’nunda yer alan Gizli Liman günbatımının en güzel izlenebileceği noktalardan biridir.

Yenibademli Höyüğü

Gökçeada’daki arkeolojik çalışmalar 1996 yılında havaalanının genişletilme çalışması sırasında kurtarma amaçlı olarak Yenibademli Höyüğü’nde başlatılmıştır. Yenibademli Höyüğü. Kaleköy’un (Kastro) 1.7 km. güneybatısında, Çınarlı ilçe merkezi ile Kaleköy’ü birbirine bağlayan asfalt yolun batısında, Büyükdere Vadisi’nde yer almaktadır. Höyüğün batı terasında Eski Tunç Çağına ait kap parçalarının çok yoğun olması, yüzeyin hemen altında Eski Tunç Çağ tabakalarının var olduğu izlenimini vermektedir. Höyükte 1. Troia Devri çağdaşı parçaların yanısıra ithal Myken boyalı kap parçalarına da rastlanmıştır. Bu buluntular, merkezin M.Ö 2000’de Ege deniz ticaretinde bir yeri olduğuna işaret etmektedir.

Peynir Kayalıkları

Kuzulimanının hemen solunda yer alan Kaşkaval Burnu, peynir kayalıkları diye çağrılan ilginç kaya oluşumlarına sahiptir. Üstüste dizilmiş peynir kalıplarını andırdığı için bu isim verilmiştir. Bu kayalar ancak denizden tekne ile görülebilmektedir.

Marmaros Şelalesi

Gökçeada, bir adada ender görülebilecek bir şelaleyi barındırıyor. Yaklaşık 40 metre yüksekten dökülen Marmaros Şelalesi, Dereköy’den sonra sağa dönülerek gidilen Marmaros Koyu yolu üzerinde sapaktan 7 km ilerideki ormanlık alan içinde yer almaktadır. Marmaros sahiline varmadan sağdan gelen bir vadinin içinden yürüyerek yaklaşık yarım saatlik yürüyüşle şelaleye varılabilir.

Tavsiyeler

• Günbatımını Yukarı Kaleköy’den seyredin.
• 15 Ağustos’ta Tepeköy’de yapılan Meryem Ana Şenliklerine katılın.
• Gökçeada’nın lezzetli etlerinden yapılan yemeklerden tadın. Kuzu haşlama, kuzu kapama gibi.
• Aydıncık Plajında sörf yapanları seyredin, hatta siz de özel ders alın!
• Zeytinli’de taş dibekte dövülen dibek kahvesini tadın.
• Gökçeada Dalış Merkezi’nden dalış dersleri alın. Kurslara katılmasanız bile bir kerelik keşif dalışı yapabilirsiniz. Unutmayın Türkiye’nin ilk sualtı milli parkı Gökçeada’da.
• Gökçeada bir organik tarım cenneti. Organik bulduğunuz her şeyi alın, özellikle zeytinyağı… Türkiye’nin tek organik süt ürünleri markası Gökçeada’dan, bunu iyi değerlendirin.
• Sakızlı muhallebi, efibadem, dibek kahvesi ve cicirya mutlaka tadılmalı!
• Genelde Gökçeada’daki organik üretim sertifikalı bağlardan toplanan üzümlerden üretilen ada şaraplarını tadın.
• Ada içerisinde bulunan eski köyleri ziyaret edin, tarihte bir seyahate çıkmış izlenimine kapılacaksınız.
• Aydıncık, Gizli Liman ya da Lazkoyu’nda denize girin. Berrak ve serin sular, sıcak yaz günleri için büyük bir cazibe noktası.
• Marmaros Bölgesinde çam ağaçlarından oluşan ormanlık alanda doğa yürüyüşü yapın.

Türkiye’nin İlk Sualtı Milli Parkı

Gök­çea­da de­ni­zi, Tür­ki­ye’nin en te­miz de­niz­le­rin­den bi­ri ola­rak, hem yüz­mek hem de da­lış yap­mak için ideal. Ada­nın et­ra­fın­da de­ni­ze gi­ri­le­bi­le­cek çok sa­yı­da ba­kir koy bul­unu­yor. Dalış yapanları ise zengin bir sualtı bekliyor. Ancak profesyonel dalış yapmak için ilgili kurumlardan izin alınması gerekiyor.

Gökçeada Sualtı Milli Parkı Türkiye’nin ilk sualtı parkı olma ünvanına sahip. Türkiye Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) tarafından 1999 yılında park ilan edilen alan, adanın kuzeydoğusunda, Kaleköy ve Kuzulimanı arasında yer alıyor. Kıyıdan 1 deniz mili uzunluğunda, denizden 200 metre açıklığında bir alanı kapsıyor. Yapabileceğiniz en güzel aktivite kendinizi akvaryum gibi sulara bırakıp yüzmek ve denizaltını seyretmek. Bozulmamış doğasıyla Gökçeada bir deniz müzesi gibi. Akdeniz ve Karadeniz arasındaki deniz canlılarının geçiş yolu üzerinde olduğu için ada civarında zengin balık yatakları bulunuyor. Gökçeada civarında koruma altına alınmış olan Akdeniz Foku, Deniz Çayırları, Triton, Böcek, Pina, Yunuslar, İspermeçet Balinası ve Deniz Kaplumbağası’na da rastlanıyor. Bölgede deniz memelilerinden yunuslar ve foklar sıkça gözlenmektedir. Özellikle yunuslar Çanakkale – Gökçeada arasında sefer yapan feribotlara eşlik etmektedir. Bölgede Mayıs – Haziran aylarında Kaşalot türü balinalara rastlanmaktadır. Adanın deniz ve kara alanı için TÜDAV tarafından ön fauna-flora envanteri çıkartılmış olup 180 tür deniz canlısı tespit edilmiştir.

Rüzgar Sörfü ve Kite Sörf

Gök­çea­da rüzgarlı iklimi ve ken­di­ne öz­gü coğ­ra­fi ya­pı­sı sayesinde sa­de­ce Tür­ki­ye’nin de­ğil dün­ya­nın önde ge­len sörf mer­kez­le­rin­den bi­ri ol­ma­ya adaydır. Adada özellikle Bulgar sörfcüler sayesinde canlanan sörf ortamı, her geçen gün gelişmektedir. Aydıncık’taki kumsal Ege denizi üzerinde, yıl boyunca kuzey-güney istikametinde esen rüzgar koridorunun üzerindedir. Bu sahilde yıl boyu kesintisiz olarak karadan esen rüzgar denizde dalga yaratmadan yelkenleri doldurur. Bu sörfçüler için zor bulunan, en ideal ortamdır.

Ada sörf sporu ile ilgilenenlere geçtiğimiz yıllarda sunmaya başladığı eğitim olanaklarının yanı sıra 2008 yılından beri gerçekleştirilen sörf turnuvasıyla da ön plana çıkmaya başlamıştır. Ada’da şu an faaliyette olan 5 wind ve 2 de kite olmak üzere toplam 7 sörf okulu bulunmaktadır.

Olta Balıkçılığı

Gökçeada bakir doğası, el değmemiş koyları, Akdeniz ve Karadeniz arasındaki deniz canlılarının geçiş yolu olması nedeni ile olta balıkçılığı için cazip imkanlar sunmaktadır. Ada çevresinde karagöz, çipura, kofana, levrek, kefal, sinarit, çipura gibi balıklar yakalanabilmektedir ve dalmaya yada olta balıkçılığına merakı olanlar için elverişli bir ortam oluşturmaktadır.

Türkiye’de güneşin son battığı yer olan adamız, 2002 ylında Gökçeada Organik Tarım Projesi ile toplulaştırılmış ilk proje modelinin uygulandığı yer olma özelliliğini taşımaktadır. Dünyada ve Türkiye’de organik tarım yapılabilecek alanlar sınırlıyken coğrafi konumu nedeniyle Gökçeada organik tarım için en ideal ortamlardan birini sunmaktadır.

Organik tarım Gökçeada’da ilk olarak zeytincilikte başlamıştır ve zaman içinde kapsamı genişletilerek bal, şarap ve süt ürünlerinin organik tarım ile üretimi sağlanmıştır. Adada önemli gelir kaynaklarından biri olan zeytincilik organik zeytinyağı üretimi ile ivme kazanmıştır. Yağlık zeytinyağı çeşidi olan Landolia ülkemizde eşi olmayan bir çeşit olup zeytinyağı farklı tat ve aromalar içermektedir. Adadaki zeytin alanlarının yarıdan fazlası, organik üretim alanı olarak sertifikalandırılmıştır.

Doğal coğrafyası ve sağlıklı ürünlerin üretimi açısından eşsiz fırsatlar sunan Gökçeada’da önemli organik ürünlerinden biri de baldır. Halen üretilen katkısız çam ve kekik balları adada tüketildiği gibi yaz aylarında Gökçeada’ya gelen ziyaretçilere de sunulmaktadır.

Adada yapılan arkeolojik kazılar sırasında günümüzden üçbinyıl öncesine ait üzüm çekirdekleri bulunan Gökçeada’da, bağcılık ve şarap üretiminin geliştirilmesi amacıyla asma fidanları dağıtılmaktadır. Gökçeada’da yüzyıllardır devam eden ev şaraplarının üretiminin yanısıra Barba Yorgo, Etis ve Tını yerel ve yabancı üzüm türlerinden şarap üretimi yapmaktadır.

Organik tarım ürünleri arasında üretimi sınırlı olan süt ürünlerinin Türkiye’de ilk kez üretildiği yerlerden biri de Gökçeada’dır. Üretilen organik yemle beslenen hayvanlardan elde edilen süt, yoğurdun yanısıra beyaz peynir, kaşar peyniri ve keçi peyniri yapımında kullanılmaktadır.

Gökçeada Kaymakamlığı ve Gökçeada İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan projenin nihai hedefi organik ürün pazarında çeşitliliği arttırarak sağlıklı, kaliteli ve güvenilir ürünler üretilmesini sağlamaktır. Bu projeyle adanın tamamının organik tarıma geçişi sağlanarak Gökçeada’nın Organik Tarım Adası olarak dünya kamuoyuna duyurulması amaçlanmaktadır. Adadaki sertifikalı organik ürünler konusunda detaylı bilgi Gökçeada İlçe Tarım Müdürlüğü’nden temin edilebilir.